zastava trgovačke mornarice

zastava trgovačke mornarice, vanjska oznaka državne pripadnosti mor. broda i broda unutrašnje plovidbe; redovito je to nac. zastava države kojoj brod pripada. Zastava SFRJ za trg. brodove ima odnos širine prema duljini 1:1,5. Pripadnost državi poklapa se s pravom i obvezom vijanja zastave dotične države. Brod upisan u upisnik brodova, a čamac u upisnik čamaca stiče punu zaštitu države čiju zastavu vije; uživa slobodu plovidbe otvorenim morem, uživa imunitet i podložan je kontroli rat. ili za to posebno ovlaštenih brodova svoje zemlje; u obalnom moru strane države, iako je podvrgnut jurisdikciji strane države, postupak je zasnovan na načelu reciprociteta; u inozemnim lukama podložan je diplomatsko-konzularnim organima dotične države. Zastava se vije na krmenom koplju ili na zastavnom sošnjaku, iznimno na krmenom ili jedinom jarbolu. Jugosl. brodovi mogu stalno vijati zastavu, ali obvezno od izlaska do zalaska Sunca, na vidiku rat. brodova ako oni viju zastavu, za vrijeme plovidbe stranim obalnim morem (ako to propisuju zakoni dotične države); pri plovidbi rijekama, kanalima i jezerima, pri stupanju u vezu, pri uplovljenju ili isplovljenju i poslije zalaska Sunca ako se ona može raspoznati (zastava se može spustiti nakon dobivanja slobodnog saobraćaja). Jednokratnim spuštanjem zastave na 1/3 visine pozdravljaju se rat. brodovi. Za trajanja žalosti zastava se vije na polovicu visine. – Prve zastave od tkanine upotrebljavale su se u ← 1000 (Kina). Kao znak pripadnosti broda upotrebljavali su se različiti simboli naslikani na jedrima, posebno u doba otkrića. Najstarijom zastavom smatra se današnja danska zastava (1218). Šira primjena zastave, i kao simbola pripadnosti broda, nastala je poslije franc. revolucije (trobojnica). Brodovi naših primor. srednjovjekovnih gradova imali su svojim statutima (13. st.) propisane zastave gradske odn. državne pripadnosti. Za austrijske vladavine naši su brodovi vijali crveno-bijelo-crvenu zastavu (od 1786), a od 1848. posebno na jarbolima i nac. crveno-bijelo-plavu trobojnicu (slavjanska bandijera); nakon Austro-ugarske nagodbe (1867) vijali su spojenu austr. i ug. zastavu. Brodovi Kneževine Srbije, u plovidbi Dunavom i Crnim morem, od 1835. viju svoju nacionalnu zastavu. Prva crnogorska pomorskotrg. zastava bila je crveno-bijelo-crvena (1880), a zatim crveno-plavo-bijela sa simbolima (1881). God. 1916. na brodu → Srbija (Krf, 1916) istaknuta je srpska zastava. Brod → Sloga u plovidbi Savom nosio je hrvatsku zastavu (1844). Prema »Brodarstvenom redu za rieke, kanale i jezera« (1869) svaki je riječni brod morao »voditi narodnu zastavu«. Naredbom, a zatim okružnicom, Pomorske oblasti u Bakru (1919) za pom. trg. jugosl. brodove propisana je državna plavo-bijelo-crvena zastava, što je potvrđeno i 1922. U NOR-u na moru partiz. brodovi, već od 1942, viju narodnu trobojnicu s crvenom zvijezdom. Nju su 1943. prihvatili i brodovi u prekomorskoj službi; prvi je bio → Bakar (septembra 1944), a izvan Jadrana → Senga (tal. luka u Gallipoliju, 1944). Glavni. štab NOVJ 14. 12. 1943. izdao je naredbu o ustanovljenju zastave trgovačke mornarice. Zastava SFRJ (Ustav, 1946) kao zastava trg. mornarice propisana je 1956 (potvrđeno 1963. i 1974). Novije propise sadrži Pravilnik o isticanju i vijanju zastave trg. mornarice SFRJ i isticanju znakova na brodovima trg. mornarice i brodarstva unutrašnje plovidbe SFRJ (1980).